2. We respecteren, beheren en ontwikkelen ons natuurlijk kapitaal, zoals water, bodem, klimaat en natuur op een duurzame manier en we maken de overstap naar het gebruik van hernieuwbare energie.

In 2050 willen we in Apeldoorn energieneutraal en aardgasvrij zijn met een betrouwbaar, duurzaam en betaalbaar energiesysteem. Iedereen kan daar aan mee doen. Daarom omarmen, faciliteren we eigen initiatief van inwoners, ondernemers en instellingen. We werken samen met partners in de gemeente, met ondernemers, onderwijs en (collectieven van) inwoners. We hebben daarnaast specifiek oog voor de kwetsbare groepen in de samenleving.

Als tussenstap in het realiseren van deze ambitie willen we in Apeldoorn in 2030 46% energieneutraal zijn. Dat wil zeggen dat in 2030 de hoeveelheid duurzame energie-opwek binnen de gemeente Apeldoorn evenveel is als 46% van het totale energiegebruik binnen Apeldoorn. In 2014 was Apeldoorn 4% energieneutraal. Dit alles met als doel om de CO2  uitstoot en daarmee de opwarming van de aarde te beperken. In 2030 zou dit een reductie van 60% CO2 ten opzichte van 2014 betekenen. Dat wil zeggen dat Apeldoorn van 1.200 kT CO2 uitstoot in 2014 naar 500 kT uitstoot in 2030 gaat.

Voor een totaal overzicht van projecten en activiteiten wordt verwezen naar het Actieplan 2024. Daarnaast wordt jaarlijks een energiemonitor opgesteld om de voortgang in beeld te brengen.

Dit betekent dat Apeldoorn van 16.000 TJ energiegebruik in 2014 gaat naar 11.000 TJ in 2030. Daarnaast zijn alle nieuwe ontwikkelingen minimaal energieneutraal.

Het is belangrijk dat inwoners, bedrijven en instellingen actief nadenken over hun bijdrage aan de energietransitie. En vervolgens tot actie over gaan. Dit door besparingsmaatregelen te nemen en zelf opwek te realiseren. Dit doen we vanuit het Energiepunt voor inwoners en vanuit het digitale Energieloket voor bedrijven, instellingen en verenigingen. Daarnaast stellen we subsidies, leningen en (financiële) instrumenten beschikbaar en halen we subsidies binnen.

De energie die we nodig hebben, komt van duurzame bronnen. Opwek van duurzame energie doen we d.m.v. opwek van zon in de gebouwde omgeving, de opwek van zon via zonneparken, de lobby voor windenergie en de opwek via overige bronnen, zoals biogas, zon thermie, geothermie, aquathermie en bodemwarmte.

Dit doen we door een haalbaarheidsstudie uit te voeren om het effluent van de RWZI voor meerdere wijken te benutten (warmterotonde), het laten uitvoeren van een onderzoeksboring voor geothermie, de lobby op te pakken voor het aansluiten van de regio Stedendriehoek op de waterstof backbone en het voeren van een pilot op het gebied van waterstof.

Dit doen we door een besluit te nemen over de locatie van een nieuw middenspanningsstation in het Zuiden van Apeldoorn, maar ook door te starten met een buurtgewijze aanpak i.s.m. Liander voor het realiseren van meer transformator huisjes in de bestaande stad en de dorpen. Daarnaast komen we samen met bedrijven tot oplossingen voor netcongestie, zoals opslag bij bedrijventerreinen.

Dit doen we door uitvoering te geven aan twee gebiedsgerichte aanpakken en door het realiseren van een smart grid (opwek, opslag) op Apeldoorn Noord

Dit doen we door definitief een besluit te nemen over de realisatie van het warmtenet in Kerschoten, het warmtenet gefaseerd aan te leggen in Kerschoten, door het realiseren van een warmtecentrale en het zoeken naar koppelkansen met de onderhouds- en vervangingswerkzaamheden beheer openbare ruimte. De particuliere woningeigenaren krijgen een woningadvies en we zorgen voor ondersteuning en doorverwijzing m.b.t. financiële regelingen.  

Dit doen we door voortdurend in gesprek te gaan n.a.v. vroegsignalering en door instrumenten in te zetten, zodat inwoners geholpen worden met energiemaatregelen om armoede tegen te gaan. Hierbij wordt de koppeling gemaakt met de armoede aanpak (zoals de inzet van aanpakkers).

Apeldoorn is een gemeente met groene veerkracht! We worden gekend en geroemd als een prettige groene gemeente en willen dat blijven en versterken. We zetten in op een robuuste groenblauwe hoofdstructuur als ruggengraat. We willen de hoeveelheid soorten (planten en dieren) in stand houden en vergroten, bij alle ingrepen die we doen in onze openbare ruimte. Niet alleen voor nu, maar ook voor de toekomst.

Groen is niet alleen belangrijk voor de beleving en aantrekkelijkheid van de gemeente. We weten dat klimaatverandering, afnemende biodiversiteit en verschralende bodemvitaliteit ons kwetsbaar maken. Met effecten als wateroverlast, hittestress, droogte, soortenarmoede, ziekten en plagen en uitgeputte bodems. Als we niets doen krijgen we daar steeds meer last van. Door meer groen en robuuster groen, door de openbare ruimte klimaatadaptief in te richten en natuurinclusief te ontwikkelen, beperken we die kwetsbaarheid.

Groen heeft ook een positief effect op de gezondheid van mens en dier. We zetten in op meer groen in groenarme wijken en stimuleren bewegen en ontmoeten in het groen. De gemeente geeft het goede voorbeeld, maar kan het niet alleen. Onze inzet is gericht op samenwerking met andere overheden, partners en maatschappelijke organisaties én participatie met onze inwoners. Dit laatste doen we door inwoners bewust te maken en onze omgeving anders in te richten via klimaatadaptatie. Concreet gaat het dan om aanpassing van de ruimtelijke inrichting door het vergroenen en verblauwen: meer en beter groen, waterrobuust inrichten, beekherstel, afkoppelen regenwater, aanleg van groene daken en gevels en een gezonde vitale bodem.

Het Groenplan, de Ecogids, het Water- en rioleringsplan, de Omgevingsvisie en het coalitieakkoord vormen hiervoor het onderliggende kader. Met de nieuwe Agenda Klimaatadaptatie en Natuur gaan we vanaf 2024 hier invulling aan geven.

De effectiviteit van de prestaties wordt weergegeven aan de hand van de waardering van bewoners. Na de uitvoering van de prestaties wordt een verhoging van het waarderingscijfer verwacht. Dit waarderingscijfer wordt bepaald aan de hand van tweejaarlijks onderzoek onder bewoners.

Door het vergroenen van de openbare ruimte dragen we bij aan het tegengaan van hittestress. Dit doen we door het toevoegen van koelteplekken of -routes en het toevoegen van groen (15%) bij groot onderhoud van straten en pleinen. Ook voegen we (grote) bomen toe op plekken waar daarvoor voldoende ruimte is. Via onze stimuleringsregelingen kunnen bewoners ook zelf in actie komen en bijdragen aan de vergroening van hun directe omgeving. We gaan door met de subsidieregeling voor groene daken (en breiden die uit), onze Groeninitiatievenregeling en de actie tegelwippen. Naast het vergroenen moeten ook maatregelen genomen worden op gebouwniveau. Het gaat dan om vormgeving, beschaduwing, isolatie en ventilatie. Met de corporaties verkennen we hoe we de koelteopgave mee kunnen nemen bij nieuwe ontwikkelingen en renovatie. Woningisolatie wordt opgepakt via de energietransitie.

We actualiseren het bomenbeleid met als doel het behoud van onze waardevolle bomen en de regels te vereenvoudigen en verduidelijken en te laten aansluiten bij de doelen van de Omgevingsvisie.

We stellen met de collega’s van maatschappelijke ontwikkeling en de GGD een lokaal hitteplan op om doelgroepen bewust te maken van de gezondheidsgevolgen van hittestress voor onze (kwetsbare) inwoners. We leggen onze lokale aanpak en protocollen tijdens hitteperioden daarin vast

In nauwe samenwerking met provincie en waterschap wordt er een basis gelegd voor het herstel van het natuurlijk watersysteem door een duurzamer peilbeheer en door meer water vasthouden. Zo herstellen we de ‘sponswerking’ van de stad en het landelijke gebied. De plekken met wateroverlast blijven we proactief oppakken.

Na twee succesvolle pilots gaan we voor onze vijvers onderzoeken waar we nog meer waterpeilen op kunnen zetten en hoe we dit kunnen combineren met natuurvriendelijke oevers. Voor onze beekdalen werken we aan een natuurvriendelijke inrichting in combinatie met water vasthouden (zie verder onder prestatie 1.2.3). Voor het landgoed Woudhuis willen we de verdroging tegengaan door meer water te bufferen in het rabattenbos.

In 2023 publiceert het KNMI de nieuwe klimaatscenario’s. Op basis van deze scenario’s herijken we of er aanvullende maatregelen nodig zijn, ook voor extreme situaties. De nadruk bij de maatregelen ligt op aanpak van wateroverlast nabij hellende gebieden in de dorpen. Dit doen we door regenwater af te koppelen, waarbij we inzetten op het zoveel mogelijk lokaal terugbrengen van regenwater in de bodem voor tijden van droogte. Jaarlijks koppelen we 6 ha verhard oppervlak af. We zetten onze subsidieregeling afkoppelen voort en kijken hoe we nog meer kunnen ontstenen met onze inwoners.

De drinkwatervoorziening in Apeldoorn willen we ook voor de toekomst (met meer inwoners en een warmer klimaat) veilig stellen. Om verdroging tegen te gaan willen we de winning uit grondwater ook duurzamer inrichten en kijken naar andere bronnen voor drinkwater. We trekken hierin samen op met provincie, waterschap en Vitens om zo de meest optimale inrichting van de drinkwaterwinning te bereiken. Belangrijk hierin is ook verdere waterbesparing bij huishoudens en bedrijven. Samen met Vitens gaan we hier pilots voor opzetten in Apeldoorn.

Ook geven we in de onderhoudscyclus van de riolering meer prioriteit aan lekkages en pakken de grootste locaties aan. Hiermee voorkomen we onnodig afvoer van schoon grondwater.

Sinds 2002 werken we aan de realisatie van de Groene Mal. Deze vormt de basis voor de doorontwikkeling tot een klimaatrobuust groen-blauw casco. In dit casco worden natuurgebieden verbonden, water vastgehouden en recreatieve verbindingen gerealiseerd. Onze inwoners worden uitgenodigd meer te bewegen en te ontmoeten en van de natuur ism erfgoed te genieten. Dit casco is onderdeel van de omgevingsvisie. Binnen het casco breiden we ons bosareaal uit als Apeldoornse bijdrage aan het Nationaal Klimaatakkoord. De draagkracht van het landschap is daarbij maatgevend.

We actualiseren het beleid van de Groene Mal (actie uit coalitieakkoord) en nemen dit mee bij de actualisatie van de groenstructuurkaart.

We versterken verbindingen in de stad, passen de inrichting van 10 ha aan en verkennen de kansen voor het slechten van barrières voor wandelaars en fietsers in de structuur. We herstellen de Ugchelse beken, inclusief groene omgeving en de verbinding Grift-Driehuizerspreng-Orderbeek.

We zijn begonnen met de realisatie van het groen-blauwe casco in het buitengebied en zetten in op de ontwikkeling/inrichting van natte natuur/bos en waterberging. Dit doen we (deels) door verwerving van gronden. Gezien de randvoorwaarden van grondpositie, afstemming met bewoners, bedrijven en andere partijen in gebiedsprocessen en de noodzakelijke capaciteit gaat dit om langjarige processen. We willen de kansen die zich voordoen benutten bij het Wenumse- en Pagegaaibeekdal , de Grift en Groote Wetering bij Landgoed Woudhuis en bij Klarenbeek. Binnen woon-, werkontwikkelgebieden en energiegebieden als de Zuidrand en de Noordrand, zijn we faciliterend. We dragen voor maximaal 20-28 ha bij aan de actieve ontwikkeling waar kansen aanwezig zijn en in samenhang met het gebiedsproces. In Uddel is sprake van een grote opgave en doen zich veel kansen voor vanuit het gebiedsproces en de verbonden partijen en initiatiefnemers. Daar voorzien we in een totale bijdrage van 20 -30 ha voor de aanleg van het casco.

Met de Omgevingsvisie bouwen we aan een natuurinclusieve en klimaatadaptieve gemeente. Bij ruimtelijke ontwikkelingen is het uitgangspunt dat ze bijdragen aan meer groen en biodiversiteit. Bij het uitwerken van lokale plannen vertalen wij deze strategie in een pakket aan minimale voorzieningen, waardoor bouwprojecten en gebouwen zelf ook bijdragen aan het onderdeel ‘natuurinclusief’. We halen zo de natuur ook de stad in, verrijken de soorten én ook de aantrekkelijkheid van de leefomgeving.

In 2023 wordt de NIKA-methodiek - naar verwachting - bestuurlijk als beleidsregel vastgesteld. Na vaststelling verspreiden we de kennis over de NIKA-methodiek actief onder relevante afdelingen van de gemeente en onder ontwikkelaars. We geven daarbij advies over de wijze waarop invulling gegeven kan worden aan de NIKA-normen. Daarnaast toetsen we of ingediende plannen ook daadwerkelijk aan de normen voldoen. Onderdeel van NIKA is een bestemmingsreserve, waarmee financieel bijgedragen kan worden aan ontwikkelingen om deze klimaatadaptief te maken. We werken de voorwaarden voor een financiële bijdrage uit in een regeling.

Naar voorbeeld van de klimaatstraat werken we een of twee nieuwe inspirerende straatontwerpen uit, waarmee we laten zien hoe het écht anders kan; klimaatadaptief en natuurinclusief. We kiezen een of twee straten waar we dit samen met onze inwoners kunnen ontwerpen en uitvoeren.

Apeldoorn verfraait haar centrumgebieden - binnenstad, spoorzone en kanaalzone - door te verdichten en te vergroenen. We zoeken een nieuw soort Apeldoornse stedelijkheid. De centrumgebieden kennen straks een mix van stedelijke functies waarbij we ook nieuwe groenstructuren aanleggen. Er komt meer hoogbouw. Er wonen meer mensen, die voor extra levendigheid in het centrum zorgen. Al deze veranderingen - minder winkeloppervlak en meer verblijf- en werk/woonfuncties - gaan samen met een radicale vergroeningsstrategie. De ambitie is dat onze binnenstad hét Stadspark van Apeldoorn wordt.

We dragen financieel bij aan het vergroenen van prioritaire straten: de Hoofdstraat (straks Parkstraat), de Kanaalstraat-Hofstraat (straks het Griftpark) en de Grote Markthof.

Apeldoorn heeft een grote rijkdom aan plant- en diersoorten; die biodiversiteit koesteren we, houden we in stand en versterken we. Om de hoeveelheid soorten te behouden en vergroten moeten we de variatie in verschillende leefgebieden behouden, leefgebieden robuuster maken en verbinden met elkaar. Een gezonde bodem en variatie in groenstructuren is hierbij van groot belang. We geven invulling aan de 10% groen-blauwe dooradering van het landelijk gebied, deels samenvallend met het groen-blauw casco, deels door eigenaren te faciliteren.

Om onze soorten te beschermen werken we aan de uitvoering van het soortmanagementplan voor gebouw bewonende soorten, zetten we in op extra monitoring van soorten, borgen de wet natuurbescherming via de gedragscode en versterken we het toezicht (handhaving). We ondersteunen bewoners bij het onderhoud van bijzondere bomen. We evalueren de inzet- en uitvoering van het compensatie-instrument.

We bouwen verder aan onze biodiversiteit door de realisatie van ecospots, tiny foodforests (actie uit coalitieakkoord), verdere implementatie van het ecologisch beheer van openbaar groen, landschapsversterking en meer groen (zie prestaties 1.2.1 en 1.2.3). We pakken het achterstallig onderhoud van de poelen aan.

Dieren maken een essentieel onderdeel uit van de Apeldoornse samenleving en verdienen de zorg die daarbij hoort. Bovenop de wettelijke zorgplicht en opvang van zwerfdieren wil Apeldoorn het dierenwelzijn verbeteren. Daarbij gaat het zowel over huisdieren, hobby of bedrijfsmatig gehouden dieren en dieren die in het wild leven. De wettelijke taak voor de opvang voor zwerfdieren heeft de gemeente belegd bij Dierenasiel Kuipershoek, dat rechtstreeks valt onder de Dierenbescherming. Dit is geregeld in een contract.

De gemeente heeft in verschillende processen een taak rond dierenwelzijn. Zowel bij vergunningverlening, bijvoorbeeld bij evenementen met dieren of de uitbreiding van een veehouderij, als bij toezicht en handhaving. De gemeente heeft daarnaast bos- en natuurgebieden in eigendom en beheer, wat de zorgplicht voor de daarin levende dieren met zich meebrengt. Het beheer en verbeteren van het leefgebied is meegenomen bij prestatie 1.2.3. Naast dieren in natuurgebieden kent Apeldoorn drie gemeentelijke kinderboerderijen waar bewoners kennis kunnen maken met landbouwhuisdieren. Hier kan iedereen op speelse en laagdrempelige wijze leren over dieren en de zorg daarvoor. De exploitatie en beheer is belegd bij Accres Apeldoorn B.V. door middel van prestatieafspraken.

We voeren de Notitie Dierenwelzijn uit. We werken samen met partners als Politie en Dierenbescherming aan dierenwelzijn. Intern werken we in nauw samen met verschillende vakdisciplines. We werken aan het vergroten van bewustzijn en zorg voor dierenwelzijn door voorlichting en communicatie in samenwerking met onder andere de Dierenbescherming. We kijken daarbij ook naar de invloed van klimaat op dierenwelzijn.

I.   Het opnieuw gebruiken van grondstoffen

Apeldoorn heeft in het beleidsplan “Recycleservice 2025” het beleid voor  huishoudelijk afval vastgelegd. Doelen zijn de beperking van de hoeveelheid afvalstoffen met de focus op de inzameling van grondstoffen, gevolgd door hoogwaardige recycling.

Het overkoepelende doel is het komen tot een circulaire economie. Er zijn meerdere oplossingen om dat doel te bereiken. Sommige oplossingen dragen meer bij aan de circulaire economie dan andere. Om dat verschil weer te geven worden de oplossingen vaak als een ladder weergegeven, de zogenaamde R-ladder.

De treden van boven naar beneden:
•   Reduce
•   Reuse
•   Recycle

Bij reduce gaat het er om, dat er minder spullen gekocht worden, die men eigenlijk niet nodig heeft of zo sporadisch nodig heeft, dat bijvoorbeeld delen met de buren een duurzamere oplossing zou zijn.

Bij reuse gaat het  om een afgedankt product (bijvoorbeeld een jas), dat in goede staat verkeert en door iemand anders ook als jas kan worden gedragen. Er zijn ook afgedankte producten die eerst gerepareerd, opgeknapt of gereviseerd moeten worden. Hierdoor wordt de levensduur verlengd en kan het product langer gebruikt worden.

Bij recycle gaat het om het verwerken van ingezameld materiaal tot grondstoffen, die weer voor een nieuw product gebruikt kunnen worden (bijvoorbeeld ingezameld PMD wordt een bloempot). Bij recycling nemen de oorspronkelijke materiaal-eigenschappen soms af.

Het gebruik van grondstoffen, energie (o.a. voor transport) en water neemt toe, als men lager op de ladder komt.
•   Als er geen spullen gemaakt worden, worden er geen grondstoffen, energie en water gebruikt.
•   Als de spullen een langere levensduur krijgen, hoeven er minder nieuwe complete producten te worden gemaakt.
•   Als de spullen gerecycled worden, is er water, energie en soms nieuw materiaal nodig (het nieuwe product bestaat meestal niet voor 100% uit gerecyclede grondstoffen). Ook is er transport nodig voor inzameling, recyclage, fabricage (van het nieuwe product) en verkoop.

Sommige treden van de ladder vallen deels buiten het invloedgebied van de gemeente. De inwoner beslist namelijk zelf of hij wel of niet het allernieuwste model smartphone aanschaft, wel of niet zijn boormachine aan de buren uitleent enz.. Met voorbeeldprojecten en communicatie kan de gemeente de inwoners wel stimuleren om duurzamer met spullen om te gaan (bijvoorbeeld de samenwerking met Zero Waste Apeldoorn, kringloopwinkels en het repaircafe).

De trede recycle ligt duidelijk binnen het invloedgebied en zelfs binnen de verantwoordelijkheid van de gemeente (de gemeente is verantwoordelijk voor de inzameling van huishoudelijk afval). Door de inwoners te stimuleren hun afval goed te scheiden en hun de mogelijkheid te bieden dat te doen, kunnen er veel grondstoffen worden ingezameld die tot soortgelijke of andere producten kunnen worden verwerkt.

Het gaat hier niet alleen om de kwantiteit, maar vooral om de kwaliteit van het ingezamelde materiaal. Inzamelen heeft weinig zin, als het materiaal uiteindelijk niet gerecycled wordt of kan worden. De verwerkers leggen om die reden de lat steeds hoger, het door hun toegestane percentage stoorstoffen neemt steeds verder af. Concreet betekent dit, dat bij gelijkblijvende vervuiling steeds meer vrachten volledig afgekeurd worden en alsnog verbrand worden (waardoor ook het goede materiaal verbrand wordt).

II.   Borgen van een gezonde fysieke leefomgeving

Door met de inzet van onze Omgevingsdienst, op adequate wijze uitvoering te geven aan de wettelijke milieutaken, op het gebied van milieuvergunningverlening, -toezicht, -handhaving en rechtsbescherming, voorkomen we vermijdbare milieuschade en borgen zo ook een gezonde en fysieke leefomgeving.

Daarnaast werken we, ondersteund door de specialistische adviezen van onze Omgevingsdienst, aan het verbeteren van de milieukwaliteit (bovenwettelijk), op het gebied van luchtkwaliteit, geluid, bodem en ondergrond, asbest en omgevingsveiligheid.

Op het gebied van luchtkwaliteit richten wij ons in 2024 e.v. op het blijvend verbeteren van de lokale luchtkwaliteit. We voldoen reeds, conform onze ambitie, zowel aan de Europese grenswaarden als aan de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO)-norm uit 2015. Maar we blijven ons inspannen door bijvoorbeeld het nemen van verkeersmaatregelen in de binnenstad.
In 2021 heeft de WHO haar advieswaarden aangescherpt, maar deze zijn nog niet verwerkt in de Europese richt- en grenswaarden. We rapporteren jaarlijks over de indicatoren stikstofdioxide (NO2) en fijn stof (PM10 en PM2,5) en roet.

Voor geluid streven we de geluidsbelasting op gevels van woningen te verminderen tot maximaal 63 dB. Hiervoor is een Actieplan Geluid 2018-2023 vastgesteld waarin deze plandrempel is opgenomen. Dit plan wordt in 2024 geactualiseerd. In het Actieplan worden knelpunten geïnventariseerd en oplossingen voor verbeteringen voorgesteld, in veel gevallen is dat stil asfalt. Hierbij zijn echter geen structurele middelen beschikbaar gesteld. Op de belangrijkste bron, snelwegverkeerlawaai, heeft de gemeente geen directe invloed.

Op het gebied van de milieukwaliteit van de bodem en ondergrond hebben we als doel het verminderen van de verontreinigingen in het grondwater. Voor de verbetering van de kwaliteit van het grondwater is het uitvoeringsprogramma Gebiedsgericht Grondwaterbeheer Apeldoorn opgesteld en in werking. In 2022 is er een monitoringsronde uitgevoerd. In 2027 is de volgende meetronde waarbij een vergelijk mogelijk is met het referentiejaar 2022.
Met de inwerkingtreding van de Omgevingswet in 2024 worden de meeste structurele taken voor de kwaliteitszorg van de vaste bodem over gedragen van het bevoegde gezag Wet Bodembescherming provincie Gelderland naar de gemeenten. Deze nieuwe rol voor ons bevoegd gezag betekent een forse uitbreiding van het takenpakket bodem. Het merendeel van deze taken vallen onder het wettelijk basistakenpakket van de Omgevingsdiensten en worden dan ook (in aanvulling op de huidige bodemtaken) bij onze Omgevingsdienst neergelegd. Dit betreffen de beoordelings- , toezichts-, en handhavingstaken. De verwachte extra ureninzet kan naar verwachting vooralsnog binnen de bestaande begroting van de Omgevingsdienst worden verantwoord.

Asbest in onze leefomgeving vormt een gezondheidsrisico. Om die reden blijven we sanering van de asbestdaken stimuleren. Bij gebrek aan een wettelijk verbod zetten wij daarbij in op vrijwillige sanering om zo toch een versnelling van de sanering van asbestdaken te bewerkstelligen. We streven naar een saneringsdoelstelling van 10% per jaar. Middels het bijhouden van een asbestdakenkaart worden de saneringen bijgehouden en gemonitord.
De versnelling van de sanering van asbestdaken wordt vorm worden gegeven door stimuleringsacties en voorlichting voor zowel burgers als bedrijven. We informeren en adviseren bedrijven en bewoners die eigenaar zijn van grond met daarop een pand met een asbesthoudend dak over de maatregelen die nodig zijn om het asbesthoudende dak te verwijderen en over bedrijven die deze maatregelen kunnen uitvoeren. In samenwerking met Circulus zorgen wij ervoor dat de milieustraten het extra aanbod van asbest door particulieren mogelijk maken. Hierbij zetten we dus in op een verantwoorde en veilige manier van saneren.

Deze prestatie is een uitwerking van de treden:
•   Reduce: het reduceren van de hoeveelheid afval.
•   Reuse: het verlengen van de levensduur van producten, waardoor er minder afval ontstaat.

Indicator:
Aantal kilo’s fijn restafval per inwoner, aantal kilo’s grof restafval per inwoner, aantal kilo’s grondstoffen per inwoner per jaar.
In 2022 waren dat in totaal 398,2 kg, waarvan:
•   66,8 kg fijn restafval
•   24,6 kg grof restafval
•   306,8 kg grondstoffen

Deze prestatie is een uitwerking van de trede:
•   Recycling

Het percentage van 55% en het jaar 2025 zijn 1-op-1 ontleend aan de Europese Kaderrichtlijn Afvalstoffen.

Er zijn een aantal factoren die deze prestatie beïnvloeden:
•   de hoeveelheid grondstoffen die gescheiden wordt ingezameld (er worden nog steeds grondstoffen in het restafval aangetroffen, die daardoor niet gerecycled kunnen worden).
•   de kwaliteit van de grondstoffen die gescheiden worden ingezameld (er worden in de grondstofcontainers nog steeds spullen aangetroffen, die er niet in thuishoren). Daardoor worden er vrachten met grondstofstromen afgekeurd. Deze komen niet voor recycling in aanmerking.
•   de verwerkers stellen steeds hogere eisen aan de kwaliteit van de grondstofstromen. Dit betekent dat er bij gelijkblijvende vervuiling steeds meer vrachten worden afgekeurd en niet voor recycling in aanmerking komen.  

Indicator:
Recyclingpercentage per grondstofstroom (papier/karton, PMD, glas, textiel, luiers-en incontinentiemateriaal, bio-afval).  

Afvalproblematiek is vaak een signaalfunctie van andere problematiek (en omgekeerd). Om die reden verstevigen we de samenwerking met sociale partners, zoals de woningcorporaties en welzijnsorganisaties.

Met de andere Circulus gemeenten wisselen we kennis en ervaringen uit en trekken waar mogelijk samen in projecten op.

Landelijk zijn we actief in de Koplopersgroep Afvalpreventie (onder andere wasbare luiers en voedselverspilling), de Ambtelijke Werkgroep Afval en het Kennisprogramma Circulair terreinbeheer.

In 2023 hebben we drie Europese samenwerkingsprojecten afgerond (Smart Waste, ShaRepair en CityLoops). Voor de periode 2024 – 2027 hebben we twee nieuwe subsidieaanvragen ingediend. Een daarvan richt zich op levensduurverlenging van elektr(on)ische apparaten. De andere aanvraag richt zich op de uitdagingen rond afval bij verdichtingsopgaven (zoals de binnenstad).

De Omgevingsdienst voert als verbonden partij de wettelijke milieutaken uit voor Apeldoorn. Daarnaast geeft de Omgevingsdienst milieuadvies bij gemeentelijke projecten en ruimtelijke ontwikkelingen en op het gebied van energie en circulariteit. Dit gebeurt op basis van een uitvoeringsprogramma, dat jaarlijks met de Omgevingsdienst wordt afgestemd en waarin meer concrete prestaties worden vastgelegd. De focus hierin is en blijft steeds het voorkomen van vermijdbare milieuschade en het borgen van een gezonde fysieke leefomgeving.
De beoogde fusie van de OVIJ met de ODNV tot de Omgevingsdienst Veluwe in 2024 zorgt voor een robuuste dienst die in staat is de huidige en toekomstige taken goed uit te kunnen voeren.

Indicator
•   Middels het jaarverslag van de Omgevingsdienst wordt gerapporteerd over de behaalde resultaten. Het jaarverslag wordt ieder jaar gelijktijdig met de ontwerpbegroting van de Omgevingsdienst aan de Raad aangeboden.
•   In het jaarverslag zijn naast aantallen producten een aantal Kritische Prestatie-Indicatoren (Gelders Stelsel kernset KPI’s) opgenomen. Tevens wordt in het jaarverslag gerapporteerd over de kwaliteitscriteria welke zijn bedoeld om de uitvoering van vergunningverlening, toezicht en handhaving (de VTH-taken) te professionaliseren en de kwaliteit in de organisatie te borgen.

De openbare ruimte is de plek waar alles letterlijk en figuurlijk samen komt; het is de plek waar mensen elkaar ontmoeten, naar hun werk gaan, spelen, sporten en ontspannen. Het is ook de plek waar ambities rondom bijvoorbeeld klimaatadaptatie, biodiversiteit en circulariteit kunnen worden gerealiseerd. De openbare ruimte vervult daarmee een belangrijke rol in onze Brede Welvaart

Via onze eigendommen (assets) in de openbare ruimte sturen we op de leefkwaliteit voor mens en dier. Die assets moeten allereerst functioneel en veilig zijn. In totaliteit beheren we de volgende assets, met een totale waarde van 2 miljard euro. We gaan hier nader op in, bij de paragraaf kapitaalgoederen.Overzicht assets    

Groen   970 hectare groen
    660 hectare bossen
    70.000 bomen (exclusief bos)
Wegen   1.051 hectare wegen
    126 hectare hoofdwegen
    597 hectare woonstraten
    248 hectare buiten bebouwde kom
    80 hectare fietspaden
Kunstwerken   
           25 grote bruggen en tunnels
    86 houten bruggen
    11 tunnels
    200 overige kunstwerken
Riolering   
          1.045 km vrij verval
    265 km persleiding
    51.000 kolken
    17 grotere gemalen
    854 pompunits
    8 fonteinen
Openbare verlichting   
           30.000 masten
    32.000 armaturen
Technische infra   
           72 verkeersregelinstallaties
    7 dynamische afsluitpalen
    30 camera's
Spelen en meubilair   
           180 grotere speelvoorzieningen
    2.000 speelobjecten
    33.000 stuks straatmeubilair
    30.000 borden
Gebouwen en gebieden   
           5 begraafplaatsen
    5 parkeergarages
    7 rijwielstallingen

Veel assets lopen tegen het eind van hun levensduur. Momenteel (2023) ligt 76% van de wegen er nog goed bij. In 2021 was dit 78%. Het moment dat we deze wegen niet meer met onderhoud alleen op orde houden, komt naderbij. De omvangrijke naoorlogse groei van Apeldoorn leidt 60 tot 80 jaar later tot een grote vervangingsopgave.
De raad heeft op 16-2-2023 ingestemd met het SAMP. Hiermee is opdracht gegeven de verouderde openbare ruimte te vervangen (groei van Apeldoorn kort na de oorlog leidt tot groei vervangingsopgave nu). Met het SAMP realiseren we onder andere ook diverse klimaatdoelen. De klimaatagenda geeft thematisch weer wat er in totaliteit nodig is voor de klimaatopgave. Daar horen dan bijvoorbeeld ook investeringen in hoofdstructuren bij.
Voor de (vervangings)investeringen in de bestaande stad is circa 21 fte aan projectleiders, directievoerders en toezichthouders nodig. Dit financieren we uit investeringsmiddelen (VAT kosten). Deze formatie werkt “dedicated” aan de opgaven vanuit het beheerportfolio

Waar het netjes houden van de openbare ruimte jarenlang de norm was, willen we nu de natuur meer de ruimte geven. Via ecologisch beheer kunnen we de biodiversiteit vergroten en ziekten en plagen beperken.

Er is sprake van een toename van het aantal ziekten en plagen. Zoals de Japanse Duizendknoop die soorten verdringt en de eikenprocessierups die voor overlast zorgt. We willen zorgen voor een grotere soortenrijkdom qua bomen en planten en ecologisch beheer om de ziekten en plagen te verminderen. De afgelopen jaren hebben we dat gedaan door meer wilde flora te realiseren, het concept Kleurkeur van de Vlinderstichting toe te passen en door minder te maaien. Het resultaat is een natuurlijkere omgeving.

Het belang van bomen is groot. Bomen vergroten de leefkwaliteit, geven zuurstof, verminderen hittestress, houden water vast en bieden voedsel en schuilplaatsen voor dieren. Bomen staan ook onder druk, door verdroging, verzuring bijvoorbeeld. Dit betekent dat we moeten investeren in groeiplaatsen voor bomen, het totale kroonvolume van bomen moeten vergroten en stenige omgevingen moeten omvormen naar groen. Voor een deel doen we dat natuurlijk al, onder meer via Bokashi voor de bomen en de actie Steenbreek voor het omvormen naar groen.

We willen het gebruik van grondstoffen verminderen, omdat we weten dat onze voetafdruk te groot is. Om die reden willen we onze eigen materialen hergebruiken en ook eisen stellen aan circulariteit bij inkoop van producten.

Naast de locaties Kerkeveld en Laan van Zodiak, willen we ook het werfterrein bij de werf in Zuid omvormen tot een circulair terrein. Deze vinden we door een deel van de opslagruimte die de brandweer gebruikt bij werkgebouw Zuid hiervoor te benutten (ruimten begane grond en verdiepingsvloer kas) en in beheer te brengen bij de afdeling Beheer en Onderhoud. Om deze reden wordt het appartementsrecht van de brandweer gekocht, conform de afspraken in de oorspronkelijke leveringsakte (het voorbehoud is een definitief akkoord voor de verhuizing van de brandweer).

We onderhouden momenteel ruim 2.000 speeltoestellen. Deze worden technisch beoordeeld en vervangen wanneer dat nodig is.

We streven naar een uitbreiding van het aantal plekken voor spelen bewegen en ontmoeten. In het coalitieakkoord “Handen uit de mouwen en aan de slag!” is afgesproken dat inwoners in hun buurt een plek moet vinden waar bewegen wordt gestimuleerd. Dit als een concrete vertaling van de “uitnodigende buitenruimte” die in de omgevingsvisie is benoemd.

In 2023 zijn de voorbereidingen van start gegaan als uitwerking van dit initiatief. Een brede inventarisatie heeft als resultaat dat de eerste locaties gerealiseerd worden. Daarmee wordt invulling gegeven aan de wens om, zonder beleidsformulering en met focus op realisatie te starten. Om een juiste beoordeling te doen of locaties voldoen aan de uitgangspunten is een profilering opgesteld die gebruikt wordt bij het opstellen van een meerjarige projectenlijst. Verenigingen en inwoners zijn belangrijke partners die worden betrokken.

Apeldoorn heeft een breed aanbod aan begraafplaatsen. Heidehof, Soerenseweg, Beekbergen, Uddel en Wenum Wiesel zijn de openbare begraafplaatsen die door de afdeling Beheer en Onderhoud beheerd worden. Uitgangspunt is en blijft dat er evenwicht moet blijven tussen de kosten en de opbrengsten.

Wij willen het aanbod aan mogelijkheden voor begraven verbreden en onderzoeken of er een natuurbegraafplaats kan worden gerealiseerd. Daarnaast willen we een plek om te herdenken toevoegen.

We willen voldoende mogelijkheden bieden voor het parkeren van gemotoriseerde voertuigen en rijwielen.

Onze rijwielstallingen zijn op de locaties Marktplein, Marktstraat, Stadhuis, De Serre, Paslaan, ACEC en Oranjerie. Onze beheerders zijn gastheren en gastvrouwen voor de Apeldoornse binnenstad.

We beheren en exploiteren daarnaast vijf parkeergarages. Dit zijn Marktplein, Koningshaven, Brinkpark, Anklaar en Orpheus.

Onze storingsdienst is beschikbaar bij calamiteiten zoals bij ongelukken (afzetten wegen), acute knelpunten in de riolering of onveilige situaties in de openbare ruimte.

Op basis van weeranalyses en metingen beoordelen we het risico op gladheid en gaan de helden van de gladheidsbestrijding met strooiers op pad.

Bij inclusie willen we als werkgever het goede voorbeeld geven. Dit doen we door mensen uit de participatiewet en de (voormalige) sociale werkvoorziening een goede werkplek te bieden bij de afdeling Beheer en Onderhoud.

We hebben in 2022 een Strategisch Personeelsplan (SPP) ontwikkeld, waarin we alle ontwikkelingen die op ons afkomen inzichtelijk maken en beoordelen wat er nodig is om ook in de toekomst onze doelstellingen kunnen waarmaken. Daarin zijn we onder meer in op de krapte op de arbeidsmarkt en onze rol als inclusieve overheid ingegaan.

We werken met werkleerlijnen en bieden we BBL plekken. We bieden nuttig werk en begeleiding en zo komen mensen met afstand tot de arbeidsmarkt weer een stap verder in hun ontwikkeling.

We versterken, herstellen en ontwikkelen onze Veluwse natuur zodat deze ruimte kan blijven bieden als toplocatie voor recreatief en toeristisch medegebruik. In verbinding met natuur, landschap en water is er ruimte voor kwalitatief hoogwaardig en duurzaam toerisme, worden bewoners en bezoekers gastvrij ontvangen en genieten zij volop van cultuur en erfgoed. De landbouw blijft, verduurzaamt en sluit beter aan op de natuur. Er ontstaat nieuwe bedrijvigheid in het landelijk gebied. De leefbaarheid van het landelijk gebied en de dorpen neemt toe. De stad Apeldoorn is de groene en royale hoofdstad van de Veluwe die ons omringt en met een prettig leefklimaat een van de pijlers is van onze brede welvaart.

Samen met partners doen we een verkenning naar mogelijkheden om te komen tot een balans tussen water onttrekken en water terugbrengen op de Veluwe, hoe we dit als één overheid kunnen organiseren, en welke financieringsmogelijkheden hiervoor zijn. We sluiten hiermee aan bij het proces dat de provincie is gestart voor een duurzaam Veluws watersysteem. We starten met een pilot om kwelwater uit de wijken vast te houden en/of te infiltreren op de Veluwe en/of waterbuffer aan de rand van stad.

We realiseren het Regiodeal Veluwe project Brongebied Grote Wetering (als onderdeel van Masterplan IJsselvallei) samen met onder meer gemeente Voorst, Waterschap Vallei en Veluwe, Stichting Landschapsbeheer Gelderland en andere streekhouders. De integrale visie Stadsrand Zuid levert een integrale ontwikkeling op van het gebied, als verdieping en uitbreiding van gebiedsprofiel Zuid uit de Omgevingsvisie. We gaan binnen dit raamwerk combinaties maken van functies zoals klimaatrobuust maken van gebieden met nieuwe of uitgebreide natuur, nieuwe natuurzones met de afronding van de fietsrouteontwikkeling enzovoorts. Ook kijken we naar plekken om water vast te houden voor droogtebestrijding in het gebied. We zoeken actief de verbinding met agrariërs in het gebied om de transitie naar toekomstbestendige landbouw, zoals natuurinclusieve landbouw en de combinatie van landbouw met recreatie ook hier te stimuleren. Tot slot onderzoeken we de ontsluiting en gastvrijheid van het gebied voor toeristen en recreanten en hoe dit beter kan aansluiten op verderop gelegen recreatieclusters zoals Bussloo. We kijken welke kansen er liggen om hier aanbod te ontwikkelen dat de druk op het Veluwe-massief verlicht.

We werken samen met onze partners via de zes actielijnen uit ons Actieplan Landbouw mee aan een toekomstbestendige landbouw. Het behouden van de vitaliteit en leefbaarheid van het buitengebied is daarbij een belangrijk doel. Gebiedsgericht en maatwerk zijn hierbij sleutelbegrippen. Generiek zetten we in Apeldoorn onder andere in op actief relatiemanagement, het gebruik van netwerken waarin kennis wordt gedeeld en ontwikkeld en ons RO-instrumentarium.

We investeren in en we faciliteren bestemmingsmanagement om de recreatieve druk op kwetsbare gebieden te verlichten, de gastvrijheid voor onze bezoekers te verbeteren en te zorgen voor minder overlast en meer leefbaarheid van onze inwoners. We houden hierbij rekening met Recreatiezonering. Regionaal doen we dat via een actieve bijdrage aan Veluweop1 en Vitale Vakantieparken. In Apeldoorn werken we samen met andere stakeholders een Masterplan Bestemmingsmanagement voor de gemeente Apeldoorn uit, met daarin de ontvangstlocaties, mobiliteit, duurzaam vervolgvervoer, ontsluiting van de belevingsgebieden en hoe dit alles te realiseren. We realiseren deelfietsenhubs op drie strategische locaties, te weten bij Station Apeldoorn, bij Veluwetransferium Het Leesten en bij Paleis Het Loo. We gaan thematische recreatieve belevingsroutes aanleggen die beginnen en/of eindigen bij ontvangstlocaties en waarbij kwetsbare gebieden worden ontzien. We geven onder meer via VisitVeluwe regionaal collectief invulling aan bestemmingsmanagement op de Veluwe.

Met onze samenwerkingspartners blijven we proactief werken aan versterking en ontwikkeling van de vakantieparken door kennis te delen, het handelen af te stemmen en instrumentarium te ontwikkelen en toe te passen. Onze inspanningen doen we op het gebied van Innovatie, Herstructurering, Duurzaamheid, Sociaal en Veiligheid. Dit moet ertoe leiden dat de Veluwe de belangrijkste en meest gastvrije binnenlandse vakantiebestemming is en blijft. We gaan in Beekbergen Zuidwest gebiedsgericht sturen in plaats van parkgericht, zowel ruimtelijk, juridisch als financieel. We starten met de uitvoering van de strategie om van dit gebied weer een aantrekkelijk gebied te maken om te wonen, te werken en te recreëren. We zorgen dat onze ‘basis op orde blijft’ door onder meer een vitaliteitsscan, een scan van de bestemmingsplannen in het buitengebied, inzet op ‘1 park 1 plan’ en inzet van actief relatiemanagement op de parken. We nemen actief deel aan het regionale programma Vitale Vakantieparken Veluwe.

In GEUS (Garderen, Elspeet, Uddel, Speuld) werken zes overheden aan een toekomstbestendig gebiedsplan met het oog op klimaat, natuur, water, stikstof en leefbaarheid. De ambitie is: Een leefbare en vitale enclave, waarin sociaaleconomische en maatschappelijke wensen en ontwikkelingen in evenwicht zijn met een gezond water-en bodemsysteem en een robuuste natuur’. Inwoners, ondernemers, maatschappelijke organisaties en kennisinstellingen gaan samen aan de slag met een visie voor dit gebied. Actuele thema’s bepalen de agenda en de doelen van de gebiedsaanpak.  Er wordt gezocht naar een toekomstbestendig landbouwsysteem en naar een verbeterde balans tussen recreatie, landbouw, landschap en natuur. Daarnaast is er aandacht voor het herstel en verbetering van natuur, biodiversiteit, waterkwaliteit en waterbeschikbaarheid. Bovendien wordt gekeken naar de leefbaarheid in de kernen.