Programma 2 - Leefomgeving

De verhoging van de deelnemersbijdrage in 2024 zal ongeveer € 138.000 bedragen. Deze extra bijdrage wordt veroorzaakt door de noodzakelijke kwaliteitsverbetering en is conform het landelijke Inter Bestuurlijk Programma wat gaat over de kwaliteitsverbetering bij Omgevingsdiensten. Dit betreft o.a. verplichte ontwikkel-, innovatie- en opleidingskosten. Sluit aan bij landelijke ontwikkelingen en zijn uiteindelijk onvermijdbaar.
De komende periode zal verkend worden op welke wijze de helft van deze verhoging op termijn (vanaf 2026) kan worden bespaard.
M.b.t de fusiebegroting gaat het om eenmalige extra kosten, die voorafgaand aan de fusie (2023) worden gemaakt en daarom niet ten laste van ODVeluwe komen. Deze lasten komen voor rekening van de huidige omgevingsdiensten. Beide diensten hebben in dekking van de huidige fusiebegroting voorzien.

Voor de uitvoering van het SAMP is vanaf 2027 een investering van € 6,4 miljoen vereist (tot en met 2026 zijn deze middelen al in de MPB opgenomen). Ook zijn exploitatiemiddelen van € 2,4 miljoen vereist. De raad heeft besloten om de benodigde middelen bij de VJN 2023 en de integrale afweging MPB 2024-2027 te betrekken.

In de Voorjaarsnota is besloten de investeringsmiddelen en de exploitatiemiddelen tot € 1,4 miljoen onder onontkoombaar op te nemen. De resterende € 1,0 miljoen is opgenomen bij duurzaam fundament. In deze MPB stellen wij dit ook voor.

Met de € 1,4 miljoen worden de bossen beheerd (conform het door college vastgestelde bosbeheerplan). Daarnaast worden de groeiplaatsen van bomen verbeterd, hetgeen nodig is gelet op de gevolgen van te veel stikstof en de verandering van het klimaat. Tenslotte wordt klein onderhoud van wegen hieruit gefinancierd.

De overige € 1,0 miljoen kan onderverdeelt worden in drie delen:
1)   Een bedrag van € 0,3 miljoen voor het op een hoger niveau onderhouden binnenstad en winkelcentra;
2)   Een bedrag van € 0,2 miljoen voor het vergroten toegankelijkheid (inclusieve openbare ruimte)
3)   Een bedrag van € 0,5 miljoen risicobudget ziekten, plagen en stormen (budget hiervoor loopt in 2023 af en wordt opnieuw gevraagd).

Om langjarig (5-20 jaar) de kwaliteit van de assets in stand te houden en de verbinding te maken met alle ontwikkelingen in de stad, wordt assetmanagement geïmplementeerd. We zetten een bestaande functie van beleidsmedewerker om naar assetmanager groen (OB) en voegen een assetmanager wegen/ kunstwerken (ROR) en water/riolering (ROR) toe. Dit vraagt om jaarlijks € 250.000.

Gelet op de naar verwachting beperktere financiële middelen vanaf 2026 worden de € 1,0 miljoen en de middelen voor de assetmanagers voor de jaren 2024 en 2025 toegekend. Of deze daarna structureel worden hangt af van de financiële mogelijkheden en besluitvorming in de MPB 2026-2029.

In het programma Eerbeek Loenen wordt er tussen de provincie en de gemeenten Brummen, Rheden en Apeldoorn samen gewerkt aan het oplossen van knelpunten op het gebied van verkeersveiligheid en leefbaarheid op het wegennet in en rond Eerbeek en Loenen. Met snelheidsverlagingen op de N786 (tussen A50 en Loenen en in Loenen), op de Hoofdweg (in Loenen) en op Kanaal Zuid worden de knelpunten sterk verminderd. Apeldoorn is als wegbeheerder verantwoordelijk voor de herinrichting van Kanaal Zuid tot een 60 km/u-weg (ca. € 6 miljoen) en de Hoofdweg tot 30 km/u-weg (ca. € 4 miljoen). De hiermee gemoeide kapitaallasten bedragen € 310.000.

Voor de tijdelijke parkeeroplossing (de organisatie van overloop parkeren op de JC Wilslaan) is jaarlijks € 500.000 nodig in de jaren 2024-2026, vooruitlopend op de structurele oplossing. Ook zal onderzoek gedaan worden naar de manier waarop uitvoering gegeven kan worden aan de aangenomen motie om een parkeerdek te realiseren ten behoeve van parkeren van attracties in park Berg en Bos. De financiële impact hiervan is nog concreet en hebben we op p.m. gesteld.

Er doen zich al jaren sociaal-maatschappelijke problemen voor rond hockeyvereniging Ares die voortvloeien uit verkeer en parkeren. Om deze problemen op te lossen moet er een andere ontsluiting komen voor auto’s en moet een fietsroute verlegd worden. Kosten van de investering bedragen ongeveer € 400.000.

Er wordt een fietsenstalling en een fietsdepot in het centrum geopend. Hier kunnen inwoners tegen een bijdrage van 25 euro, hun verkeerd gestalde fiets ophalen. Dit vraagt om een jaarlijks bedrag van € 70.000. Betreft menskracht (uitgifte gehandhaafde fietsen) en nutsvoorziening. De fietsenstalling komt in de plaats van de fietsenstalling onder de Oranjerie.

In de MPB 2023-2026 is voor ruim € 100 miljoen investeringen opgenomen in Stadmaken, beheer openbare ruimte, stedelijke mobiliteit, klimaatstrategie biodiversiteit en groen water. In 2026 bedraagt de geplande investering € 71 miljoen. De kapitaallasten hiervan nemen we vanaf 2027 en 2028 (voor 50%) op in de begroting.

De ambitie Apeldoorn 2040 is groot. Binnen de huidige kaders past dat we als gemeente actiever gaan optreden op de markt om ontwikkelingen mogelijk te maken daar waar de markt dit niet oppakt. Deze reservering in het AOF is nodig ter dekking van grondexploitaties met een negatieve contante waarden en strategische verwervingen ten behoeven van ontwikkelingen die boven de taxatiewaarde worden aangekocht. Onder deze laatste verstaan wij ook de gronden en opstallen ten behoeve van het verkrijgen van stikstofrechten. Ook voor de beheerskosten is een reservering nodig. Bij de strategische verwervingen gaat het veelal om objecten waarvan vooraf niet duidelijk is hoe lang we ze in beheer hebben alvorens ze worden gesloopt of her-ontwikkeld. In de ‘tussenperiode’ is echter wel sprake van beheerskosten die niet altijd gedekt worden door opbrengsten. Deze kosten maken ook deel uit van deze post.

Het saldo beheerskosten van de reeds gerealiseerde strategische aankopen in 2023 betreft de Sleutelbloemstraat, camping De Marshoeve (t/m 2025) en overige panden. Hiervoor is € 350.000 nodig in 2024 en 2025 en vanaf 2026 € 50.000 structureel.

De aanleg en exploitatie van een warmtenet in Kerschoten is niet kostendekkend. Ondanks de Rijksbijdrage in de vorm van een PAW- en andere subsidies resteert er een onrendabele top. In de laatste berekeningen is deze onrendabele top berekend op € 9,8 mln. De woningcorporaties dragen hiervan € 0,75 mln. bij; het aandeel van de gemeente bedraagt € 9,05 mln. Voorts wordt € 8 mln. gereserveerd voor het geval dat het aantal aansluitingen lager is dan in de business-case is verondersteld. De definitieve besluitvorming over de aanleg van het warmtenet wordt in het najaar van 2024 verwacht.

De warmtebron bevat meer warmte dan nodig is in Kerschoten. Dit biedt de mogelijkheid om ook andere wijken/ buurten te verwarmen. De gemeente is recent gestart met een haalbaarheidsonderzoek om deze warmtebron, het uitstromende water na de rioolwaterzuivering, in de toekomst ook voor andere wijken/buurten in Apeldoorn te gebruiken. De uitkomsten van dat onderzoek worden verwacht in zomer 2024. De besluitvorming over de mogelijke uitbreiding van het warmtenet en mogelijke financiële bijdrage aan het overdimensioneren van de warmtecentrale en de infrastructuur start pas nadat de resultaten uit het haalbaarheidsonderzoek bekend zijn en is derhalve als pm opgenomen

In 2022 is het programma Energietransitie vastgesteld door het college. Per brief is de raad geïnformeerd dat we bij het opstellen van het programma rekening hebben gehouden met een bepaalde bijdrage van het Rijk. In oktober 2022 is bekend geworden wat de bijdrage voor 2023 is. Ook voor 2024 en 2025 is een ten-minste-bedrag bekend gemaakt. Voor de gemeente Apeldoorn is dit € 2,8 mln. per jaar. De toezegging is gedaan om in 2023 met een apart voorstel te komen voor het tekort van 2023 en dit te betrekken bij de voorjaarsnota 2024-2027. Hoewel we weten dat er nog extra middelen gaan komen vanuit het Rijk, weten we nog niet de omvang hiervan voor 2023 en verder. Voor 2023 gaan we geen extra aanvraag doen. Voor de jaren erna zien we op basis van huidige inzichten een tekort van € 2 mln. oplopend naar 5 mln. in 2027.
Voor het jaar 2024 ramen wij een bedrag van € 2 mln. en een verwachte rijksvergoeding van
€ 750.000. In 2025 verwachten we dat dit tekort € 650.000 bedraagt.

Om de plannen voor Stadmaken waar te kunnen maken zal de uitvoeringskracht moeten worden versterkt.
Voor de uitvoering van de programma’s is extra capaciteit voor de initiatieffase nodig. Dit financieren we uit het Apeldoorn Ontwikkelt Fonds (AOF).
Stadmaken/Projectleider civiel (2 fte)
Om uiteindelijk te kunnen versnellen op de realisatie, werken civiele projectleiders mee in de initiatieffase bij de gebiedsontwikkeling. Zo kan vanuit technische haalbaarheid een integrale afweging gemaakt worden op het gebied van kabels en leidingen, beheerbaarheid, verkeersveiligheid en volgordelijkheid van projecten.
Stadmaken/Stedenbouwkundig tekenaar (1 fte)
De stedenbouwkundig tekenaar verbeeldt de gebiedsontwikkeling. Dat helpt bij het maken van een noodzakelijke verbinding tussen het ontwerp, de haalbaarheid van uitvoering en calculatie.
Stadmaken/Landschap en stedenbouw (2 fte)
Om de gebiedsontwikkeling in de BSK, zuidrand en de energietransitie goed te kunnen bemensen is aanvullende inzet landschap en stedenbouw nodig.
StadmakenOntwerper mobiliteit (1 fte)
Mobiliteit is in de gebiedsontwikkeling een belangrijke en verbindende schakel tussen de gebiedsontwikkeling en de openbare ruimte. Hiervoor vragen wij een ontwerper mobiliteit.
Stadmaken/Specialist bodem (1 fte)
Voor het programma Veluwe willen we in de initiatief fase extra capaciteit toevoegen omdat bodem en water sturend zijn in de gebiedsontwikkeling.
In deze MPB zijn hiervoor de jaren 2024 en 2025 incidentele middelen gereserveerd.

Voor de implementatie van NIKA (natuurinclusief en klimaatadaptatief bouwen) bij nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen willen we een fonds (reserve) inrichten. Ontwikkelaars kunnen hieruit een bijdrage ontvangen om een eventuele onrendabele top voor klimaatadaptatie te compenseren. De voorwaarden hiervoor werken we nader uit. We richten ons daarbij op betaalbare woningen (sociale huur/koop of middeldure huur/koop) en binnenstedelijk (BSK en bestaande stad en dorpen).

Capaciteitsuitbreiding mobiliteit (2024: € 442.000;  2025: € 391.000)
Alle ruimtelijke opgaven die voortvloeien uit de Omgevingsvisie kunnen in de fase van planontwikkeling niet worden voorzien van mobiliteitsinput met de huidige personele bezetting. Daarnaast is er behoefte aan extra capaciteit voor smart mobility en gedragsbeïnvloeding. Tevens is ondersteuning gewenst op het gebied van verkeersadvisering (wegwerkzaamheden en evenementen) en parkeren (ondersteuning KCC). Totaal 4 fte; verdeeld over de schalen 9, 10 en 11.
• 2 fte Planadvisering, incl. gedrag/ verkeerspsychologie (2024 en 2025), gekoppeld aan Apeldoorn Ontwikkelt
• 0,5 fte Parkeervergunningen/ondersteuning KCC (2024), gekoppeld aan implementatie project City Permit
• 0,5 fte Smart Mobility (2024 en 2025)
• 1 fte Tijdelijke verkeersmaatregelen (2024 en 2025)

Uitvoeringskracht verkeer (€ 200.000)
Omdat het aantal vragen rond verkeer en het aantal te nemen verkeersbesluiten de afgelopen jaren fors is toegenomen willen we 2 fte verkeerskundige toevoegen.

Adviseur openbare ruimte (€ 50.000)
We willen de kwaliteit van onze bossen, landgoederen en begraafplaatsen verbeteren en investeren in beheerplannen. De formatie van 0,5 fte wordt vergroot tot 1,0 fte. De lasten hiervoor zijn circa € 50.000 per jaar.
Gelet op de naar verwachting beperktere financiële middelen vanaf 2026 worden deze middelen voor de jaren 2024 en 2025 toegekend. Of deze daarna structureel worden hangt af van de financiële mogelijkheden en besluitvorming in de MPB 2026-2029.

Spelen en bewegen (€ 100.000)
We willen meer initiatieven uit de samenleving en de vitaliteitsagenda in het kader van spelen en bewegen tot realisatie te brengen. Daarvoor willen we een specialist spelen en bewegen toevoegen. Doel hiervan is ook om het programma spelen en bewegen te borgen.
Gelet op de naar verwachting beperktere financiële middelen vanaf 2026 worden deze middelen voor de jaren 2024 en 2025 toegekend. Of deze daarna structureel worden hangt af van de financiële mogelijkheden en besluitvorming in de MPB 2026-2029.

Als uitvoering van de Omgevingsvisie en het Coalitieakkoord investeren we in klimaatadaptatie en natuur met een uitvoeringsagenda. De agenda is in 2023 bestuurlijk behandeld. In de agenda is € 5,4 miljoen aan incidentele middelen opgenomen voor de periode 2024-2027. Dit betekent een jaarlijks bedrag van € 1,35 miljoen. Voor 2024 en 2025 zijn de middelen in deze MPB opgenomen.

Ook is € 16,4 miljoen. nodig voor investeringen in groen (wat resulteert in structurele kapitaallasten). Hiervan is reeds € 13,05 miljoen opgenomen in de MPB 2023-2026.
In deze MPB wordt dit niet als aanvullende investering opgenomen.

In de uitvoeringsagenda staan 6 opgaven namelijk:
1 aanpakken hittestress;
2 herstellen natuurlijk watersysteem;
3 doorontwikkelen groen-blauw casco;
4 natuurinclusief ontwikkelen;
5 aanleggen Stadspark Apeldoorn;
6 versterken biodiversiteit.
Voorbeelden van maatregelen zijn: realiseren koelteplekken, gebiedsontwikkelingen zoals Wenum Wiesel, Groote Wetering, kennisdeling NIKA, ondersteunen bewoners onderhoud bijzondere bomen, realiseren ecospots, voortzetting natuureducatie, voortzetting jaarlijkse actie Boompje erbij, subsidie particuliere groene daken, ondersteunen ondernemers bij vergroenen van bedrijventerreinen, tijdelijke capaciteit om de initiatieven te realiseren

Het behoud en de versterking van ons groen (waaronder bomen) en de biodiversiteit is een transitie die in lijn met onze Omgevingsvisie tot 2040 via ecologisch beheer en vergroening ingevuld en geborgd wordt. Dit vraagt om een structurele inzet op een aantal specifieke functies (veldecoloog, uitvoerder ecologisch beheer, bomencommissie en groene handhaving).
De kosten hiervan zijn vanaf 2024 € 0,31 miljoen. Ook hiervoor geldt dat voor 2024 en 2025 deze extra kosten zijn begroot in de voorliggende MPB.

Er wordt gewerkt aan een programma wonen, waarin de ambities van de gemeente op het gebied van wonen en wonen met zorg staan opgesomd. De uitvoering van dit programma wonen moet worden gemonitord. Daarvoor wordt de huidige monitor aangepast en uitgebreid. Dit kost naar verwachting eenmalig € 10.000. Structurele kosten (bijvoorbeeld extra inkoop van gegevens) bedragen € 5.000 per jaar.
Daarnaast is de verwachting dat er ook op regionaal niveau een monitor opgezet gaat worden, waaraan de gemeente een bijdrage levert.
Eenmalige kosten voor regionale monitor bedragen € 20.000. Structurele kosten voor de regionale monitor bedragen € 15.000 per jaar.
De structurele kosten (€20.000 per jaar) worden vanaf 2026 opgevangen binnen de bestaande begroting.

Circulair werken, aanjager
We willen meters maken met onze circulaire ambities. Dit doen we met een aanjager (€ 80.000 uit het AOF) die samen met bedrijven en instellingen zoekt naar mogelijkheden. Voor het beheer van het recent geopende circulaire terrein aan de Laan van Zodiak is een terreinbeheerder nodig (50.000 algemene middelen).

Gelet op de naar verwachting beperktere financiële middelen vanaf 2026 worden deze middelen voor de jaren 2024 en 2025 toegekend. Of deze daarna structureel worden hangt af van de financiële mogelijkheden en besluitvorming in de MPB 2026-2029.

Circulair terrein Zuid:
Zoals aangekondigd in de Voorjaarsnota 2024-2027 vragen we om een krediet van 1,5 mio voor het circulair maken van terrein Zuid. De kapitaallasten zijn reeds opgenomen in de MPB 2023-2026

Vanuit de Regio Stedendriehoek geven we gezamenlijk uitvoering aan het programma Arbeidsmigratie op het gebied van wonen, participatie/zorg, communicatie, tegengaan van overlast en criminaliteit, en monitoring door het leveren van capaciteit programmamanager

De Pumptrack Orden legt een verbinding tussen een speel- beweeg- en ontmoetingsplek en de cultuurhistorie ter plaatse. Dit project komt voort uit de al eerder vastgestelde Vitaliteitsagenda voor Orden en loopt daarmee vooruit op het speel- beweeg- en ontmoetingsplan dat momenteel wordt opgesteld. De locatie naast de Spitsbergenschool en het Cruyff Court Plus waarborgt een intensief gebruik. Het betreft een investering van € 350.000, die bestaat uit de aanlegkosten van speelvoorzieningen, een pumptrack, het verplaatsen van een fietsenstalling, de aanleg van beplanting, bestrating, verlichting en een erfgoedverbeelding die verwijst naar de Middeleeuwse ijzerindustrie op de locatie.