Programma 1 - Samenleving

Uit de Kadernota en de programmabegroting van de Veiligheidsregio Noord en Oost Gelderland blijken diverse ontwikkelingen, die hun effect hebben op de gemeentelijke bijdrage aan de regio.
Er zijn enkele kleinere positieve effecten op de bijdrage. En enkele grotere negatieve effecten. De positieve effecten hangen samen met mogelijke, voorgenomen besparingen en voordelen uit de afgesproken herijking en wijziging van de verdeelsystematiek. De negatieve effecten betreffen enkele beleidsontwikkelingen en wijzigingen in risico’s. Het grootste deel komt door financiële ontwikkelingen, zoals loon- en prijsstijgingen en de verhoging van kapitaallasten, rente en afschrijving voor de vervanging van het rijdend materieel.

Door de klimaatverandering neemt het risico op natuurbrandgevaar de komende jaren toe en dit leidt tot (meer) onbeheersbare natuurbranden met een grote impact op de gezondheid van mensen en de continuïteit van de samenleving. Dat laatste is aanleiding voor de VNOG om samen met de veiligheidsregio Gelderland Midden en de provincie Gelderland plannen te maken voor het voorkomen van onbeheersbare natuurbranden en een effectieve bestrijding daarvan. De verwachting is dat eind 2023/begin 2024 de plannen zijn afgerond. Aan de hand van een nog op te stellen advies zal worden bepaald in welke mate diverse maatregelen worden getroffen. Het gaat bijv. om het slaan van waterputten, maar ook om een andere inrichting van het landschap, verkeersmaatregelen en afspraken met de toeristische sector over meer preventieve maatregelen.
Op dat moment is er ook meer duidelijkheid over de totale kosten van het project en de mogelijkheden van co-financiering.
Wat nu al duidelijk is, is dat de gemeente zal moeten investeren in voldoende bluswatervoorziening in en nabij de kwetsbare natuurgebieden. Dat zal moeten door het boren van waterputten en pompvoorzieningen om grondwater op te pompen. Een voorlopige inventarisatie vanuit de VNOG geeft aan dat er nog ca 40 putten moeten worden geslagen. Hiermee gaat een investering gemoeid van € 2 miljoen euro.

Daarnaast zijn mogelijk nog andere flankerende maatregelen nodig voor compartimentering en/of een veilige ontvluchting van het gebied. Deze kosten zijn nog niet in dit budget opgenomen. Hier ligt ook een belangrijke taak voor de eigenaren van de natuurgebieden. Mogelijkheden voor cofinanciering op dit punt zullen nadrukkelijk onderzocht moeten worden. We verwachten tenminste 3 jaar nodig te hebben voor de realisatie van deze maatregelen. De kosten van een parttime projectleider ramen we op € 118.000,- euro per jaar.

IIn de MPB 2023-2026 is aangegeven dat voor het gebouw Omnizorg aanpassingen nodig zijn vanwege technische en bouwkundige knelpunten, beleidswijzigingen en huurderswensen. Voor de eenmalige kosten  is budget beschikbaar gesteld: € 1,2 miljoen voor de tijdelijke huisvesting en € 1 miljoen voor afboeking van de boekwaarde van de te slopen onderdelen Omnizorg.

Inmiddels liggen scenario’s van gebouwaanpassingen voor. Vooruitlopend op de definitieve besluitvorming wordt nu de dekking van de verbouwing opgenomen in deze MPB. Hierbij is het meest wenselijke scenario als uitgangspunt genomen. Een definitieve kredietaanvraag voor de uitvoering volgt later na afronding van het definitief ontwerp met bijbehorende kostenraming van de gekozen variant. Vertrekpunt is nu een investering van circa € 6,6 miljoen in 2025 en een aanvullend voorbereidingskrediet van € 0,25 miljoen. Complexiteit en uitwerken extra varianten zorgen voor een hoger benodigd voorbereidingskrediet.

In het kader van de kostenbesparing geïndiceerde Jeugdhulp worden belangrijke resultaten verwacht van preventie, normaliseren en een sterke, brede lokale toegang. Met name de actielijnen 1, 2 en 3 uit de Hervormingsagenda hebben daarop betrekking. Naast de actieplannen Armoedebestrijding en Gezondheid is ook een actieplan preventie Jeugdzorg & Onderwijs opgesteld. Alle acties uit dat plan dragen bij aan de doelstellingen uit de Hervormingsagenda. De kosten die samenhangen voor de uitvoering van het actieplan zijn voor de jaren 2024 en 2025 volledig in deze MPB opgenomen, voor de jaren daarna ramen we vooralsnog alleen de kosten voor de acties "regie" en "verbinding school-thuis / schoolmaatschappelijk werk".

De raad besloot op 6 april 2023 om het eerdere besluit over de configuratie van het zwembad Noord te heroverwegen en te kiezen voor een “2 x 25 meter 8 baans wedstrijdbad, een doelgroepenbad van 25 meter bij 12,5 meter en een peuterbad van 40 m2”. De jaarlijkse exploitatie- en kapitaallasten van deze variant zijn € 1 miljoen hoger dan in de MPB2023-2026 beschikbaar.

De sporthal Zuiderpark is aan het einde van zijn levensduur en de gemeenteraad heeft besloten de hal te willen vervangen. De opdracht is om, bij voorkeur op “het terrein van AVV Columbia” sportpark Winkewijert, een nieuwe sporthal te realiseren. In de begroting is, op basis van eerdere besluitvorming, structureel € 230.000 beschikbaar voor dekking van de jaarlijkse kapitaallasten voor de vervanging van de sporthal Zuiderpark.
Uit een globale kostenraming van de plannen blijkt dat dit niet voldoende is om de hogere exploitatie- en kapitaallasten te dekken en is er een structurele aanvulling van € 250.000 nodig.

Apeldoorn is topsportstad en een aantal indoorsporten zoals volleybal en handbal heeft ook een ‘beach tak’, waarin naast de breedtesport ook op nationaal niveau wordt gespeeld. De bestaande speellocaties kunnen niet worden uitgebreid. Er is een directe noodzaak voor een grotere accommodatie en behoefte aan mogelijkheden om door te kunnen groeien.
Buiten sporten is een speerpunt van ons college (denk aan beachvolleybal, -handbal, -tennis, -voetbal, -voetvolley, -airbadminton). De nog te bepalen locatie zelf dient geschikt te zijn voor het organiseren van grote breedtesport- en topsportwedstrijden en -toernooien.

De aanleg van een beachsportlocatie inclusief voorzieningen voor topsportwedstrijden vergt een investering van ongeveer € 400.000. Ter dekking van de jaarlijkse kosten reserveren wij vanaf 2025 € 13.000 structureel.

Eind 2022 is een regionale quick scan uitgevoerd naar de tarieven 2022 en 2023 van de maatwerk- en de algemene voorzieningen vallend onder de zorg cao’s. Dit naar aanleiding van signalen dat aanbieders te maken hebben met forse prijsstijgingen als gevolg van hogere energiekosten, oplopende grondstofprijzen en hogere loonontwikkeling in de Cao’s. De quick scan maakte duidelijk dat de werkelijke kostenontwikkeling dusdanig afwijkt van de indexatie zoals gehanteerd in de tarieven 2022 en 2023, dat bijstelling van die tarieven nodig was. Dit vanwege de wettelijke verplichting om reële tarieven te betalen. Dit betreft onze lokale Wmo-producten, waaronder huishoudelijke hulp, begeleiding, wonen, rollen en vervoer. Eind november 2022 is het besluit over die hogere tarieven genomen. Op dat moment was het niet meer mogelijk om het budget op die hogere prijzen aan te passen. In de actuele prognoses is de extra tariefsverhoging voor 2022 (van 3,25% naar 5,5%) meerjarig doorgerekend wat leidt tot een verhoging van het budget met ruim € 1 miljoen structureel.

Conform de motie 'Duurzame toekomst voor ACEC' die door de raad op 6 juli jl. is aangenomen is de extra subsidie die ACEC tot en met 2023 ontving voor 2024, 2025 en 2026 gecontinueerd. Begin 2024 zal de nieuwe beleidsnota cultuur & erfgoed gereed zijn. Een eventuele structurele subsidie voor ACEC zal daarbij worden betrokken.

Eerstelijnszorg, te weten huisartsen vervullen een spilfunctie in het zorglandschap. Het integraal zorgakkoord staat voor transformatie van 2e naar 1e lijn (en 1e naar 0e lijn). Deze ontwikkeling in combinatie met de vergrijzing/autonome groei van het aantal inwoners in de gemeente Apeldoorn stelt ons voor een enorme opgave. Huisvesting van huisartspraktijken is een belangrijke component hierin. Om dit in goede afstemming met de huisartsen (huisartsenorganisatie HOOG) vorm te geven is extra inzet nodig.

Op basis van de raadpleging van een  vertegenwoordiging van de dorpen en professionals werkzaam in de dorpen is naar voren gekomen dat de inzet van een Koploper Team van Samen055 vanuit het Brede Wijkteam een versterking kan zijn van de toegankelijkheid van de voorzieningen in de dorpen. Het is onderdeel van de het plan: Apeldoorn in actie: Onze agenda voor Preventie gezondheid, versterken van ( de verbinding met) de sociale basis in de dorpen. Vooralsnog gaan we ervan uit dat dekking kan plaatsvinden vanuit de rijksbijdragen voor het Integraal Zorg Akkoord (IZA) en het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA). Indien dit niet mogelijk blijkt, komen we daar bij de Voorjaarsnota 2024 op terug.

N.a.v. het coalitieakkoord wordt onderzocht op welke wijze WMO-inkoop en samenwerking met minder aanbieders/strategisch partnerschap wijkgerichter kan plaatsvinden, als uitwerking van transformatie van het zorglandschap (in actieplan gezondheid en preventie staat wijkgerichtheid ook benoemd). Hiervoor zal een project nodig zijn om dit verder te onderzoeken én te implementeren (in verbinding met de ontwikkelingen en acties zoals in het actieplan gezondheid en preventie benoemd). 1 FTE voor max. 2 jaar om te onderzoeken en indien van meerwaarde de transformatie te begeleiden.

De kerntaak van Buurthuis Maasstraat is een bijdrage leveren aan maatschappelijke activiteiten en vraagstukken in stadsdeel Zuidwest, waarbij het buurthuis maatschappelijk ondernemerschap ontwikkelt. Het Buurthuis Maasstraat was ook in 2022 een zeer actief buurthuis waar wekelijks veel buurtbewoners gebruik van hebben gemaakt. Financieel was het echter met name door corona,  hogere personeelskosten, wegvallende incidentele subsidies en de energiecrisis een zwaar jaar. Daarnaast is het buurthuis een ouder gebouw, wat e.e.a. vraagt op het gebied van onderhoud en verduurzaming.

Bij de MPB 2023-2026 is voor 2023 € 500.000 beschikbaar gesteld voor de impuls gebiedsgericht werken. De overige jaren zijn op pm gezet.  Dit jaar ontwikkelen we een werkwijze om de beschikbare budgetten goed in te zetten. De eerste indruk is positief. De periode tot nu is te kort om conclusies voor de langere termijn te trekken. Ook voor 2024 zijn incidenteel middelen opgenomen.

We werken gebiedsgericht en stimuleren en ondersteunen inwonersparticipatie. Dit doen we onder andere door de inzet van gebiedsambtenaren, de Vitaliteitsagenda’s en de Initiatievenregeling en Initiatievenmakelaars. In de doorvertaling van wensen/ambities naar realisatie knelt het zowel in het fysieke als sociale domein. Bij gebiedsmanagement is met name voor de dorpen extra capaciteit nodig en daarnaast projectleiding voor de Vitaliteitsaanpak. In het sociaal domein is zowel beleidscapaciteit nodig als uitvoeringskracht in het gebiedsgericht werken. In het fysiek domein is vooral uitvoeringscapaciteit nodig voor de gebiedsinitiatieven vanuit de Vitaliteitsagenda’s, de initiatievenregeling en spelen/bewegen in de buitenruimte.

Duurzaamheid is een speerpunt van het college. Sportverenigingen hebben de mogelijkheid om via de Ondersteuningsregeling Sportinfrastructuur een subsidie aan te vragen voor te nemen verduurzamingsmaatregelen van de eigen accommodatie. Het subsidieplafond van de totale ondersteuningsregeling wordt jaarlijks vastgesteld op ongeveer € 225.000, terwijl er jaarlijks voor minimaal € 525.000 wordt aangevraagd. Met name het onderdeel verduurzaming sportaccommodaties uit de ondersteuningsregeling wordt jaarlijks overvraagd met ongeveer € 300.000 waardoor verenigingen worden beperkt in het nemen van duurzaamheidsmaatregelen. Om de verenigingen tegemoet te komen en te stimuleren de gewenste duurzaamheidsmaatregelen te nemen is het tijdelijk verhogen van het subsidieplafond van de bestaande Ondersteuningsregeling Sportinfrastructuur noodzakelijk. Dit draagt niet alleen bij aan de klimaatopgave of nodige energietransitie, maar vooral ook aan het betaalbaar houden van de sport voor de inwoners van Apeldoorn.

Een kwartiermaker heeft in 2022 en 2023 de urban scene verkend. Daarnaast is er door de kwartiermaker een netwerk gecreëerd vanuit de scene zelf, van waaruit initiatieven (klein en groot) verder vorm kunnen worden gegeven. Door de kwartiermaker is daarmee een goede basis gelegd om het potentieel van urban recht aan te doen en verder te ontwikkelen.

Binnen het programma is de inzet van een OOV-jurist op het eerste lijns juridisch werk noodzakelijk. Mede gelet op de projectrol op de grote ondermijningsdossiers, de toepassing van de specifieke bevoegdheden van de burgemeester in dergelijke dossiers en de uitwerking van de bestuurlijke rapportages maakt dat er in de eerste lijn juridische expertise nodig is voor goede juridische besluitvorming die ook na bezwaar en beroep in stand blijft (€ 105.000). Daarnaast stelde de raad vorig jaar extra geld beschikbaar voor ondermijning en georganiseerde criminaliteit. In het Programma Integrale Veiligheid wordt hier vanuit de verschillende onderwerpen stevig op ingezet, waardoor ondersteuning noodzakelijk is (€ 58.000).

Binnen het programma wordt daarnaast ingezet om jongeren die gebruikt worden voor ondermijnende criminaliteit (denk met name aan drugscriminaliteit) uit dit milieu te halen. De afgelopen tijd heeft er een pilot gedraaid met 2 casusregisseurs die hierop goede resultaten hebben geboekt. Tot eind 2023 zijn er incidentele middelen voor 2 casusregisseur. De caseload van 75 jongeren voor deze 2 regisseurs is fors en de lijst groeit inmiddels gestaag door. Dat maakt dat er vanaf 2024 structurele inzet is opgenomen voor 3 casusregisseurs (€ 345.000).

Ook starten we binnen het Programma Integrale Veiligheid met een project voor de aanpak van zorgfraude. De eerste stap is een Plan van aanpak zorgfraude. In Q4 2023 wordt dit plan opgeleverd. Onderdeel van het plan is om te onderzoeken hoe de aanpak van zorgfraude organisatorisch binnen Apeldoorn en de Zorgregio kan worden ingericht. We kijken daarbij naar bredere inzet van de sociale recherche en naar de aansluiting met de toezichthouders rechtmatigheid van de Zorgregio. Dit maakt dat we vooralsnog inzetten op 1 fte (€ 106.000,--) om met name ook slim te kijken hoe we organisatorisch tot een betere en effectievere samenwerking kunnen komen.

Het rijk heeft een regeling aangekondigd om de onrendabele top af te toppen van geclusterde zorgwoningen voor verpleegzorg in het segment sociale huur. Zo’n zelfde regeling willen we ook toepassen voor zorgwoningen met lichtere vormen van zorg, koopwoningen en particuliere huurwoningen. Dit geldt voor woningen in de bereikbaarheidsklasse. Hier moet een uitvoeringsregeling voor worden gemaakt.

De raad heeft ons college verzocht bij de behandeling van de MPB 2024-2027 met een integraal (financieel) uitgewerkt voorstel te komen voor de huisvesting op korte termijn en lange termijn van de turnverenigingen. Een oplossing op korte termijn kan gevonden worden binnen de reguliere begroting. Voor een lange termijn oplossing onderzoeken we mogelijkheden om een nieuwe turnhal te realiseren. We hebben de kosten nog niet inzichtelijk kunnen maken, die zijn afhankelijk van de te kiezen oplossing. Daarom hebben we in deze MPB een p.m.-post opgenomen voor de kapitaal- en exploitatielasten vanaf 2026. Bij de Voorjaarsnota 2024 zullen we dit bedrag concreet maken op basis van een aantal scenario’s die dan zijn uitgewerkt.

Het Boschbad is een toeristische trekpleister. Het bad loopt tegen haar beperkingen aan. Zo zijn er op drukke dagen lange wachtrijen voor toiletten, buitendouches en glijbanen. De gravel midgetgolfbanen zijn kwetsbaar en onderhoudsintensief. Een extra glijbaan, het toevoegen van sanitaire voorzieningen en een andere ondergrond voor het midgetgolf maakt dat het Boschbad kan blijven concurreren met buitenbaden in de omgeving. Bij elkaar vraagt het een investering van ongeveer € 700.000.

Met het extra budget kunnen alle 18 scholen in Apeldoorn die voldoen aan de voorwaarden van het jeugdeducatiefonds deelnemen. De inzet van het jeugdeducatiefonds is gericht op het terugdringen van de gevolgen van armoede. Scholen die deelnemen hebben een schoolpopulatie waarvan 50% of meer van de leerlingen uit gezinnen komt met een inkomen tot 150% van het sociaal minimum. Het jeugdeducatiefonds vult de bijdrage van de gemeente financieel aan vanuit sponsorgelden en private giften. Hiermee kunnen activiteiten als sport, cultuur, kleding of bureau, een training of aanschaf van boeken worden bekostigd. Door deze inzet wordt kansengelijkheid bevorderd. Met dit extra budget geven we uitvoering van de op 6 juli 2023 aangenomen motie “Elk kind verdient een gelijke kans toch’.